مروڤ و كاركرن

ئەرێ مروڤ بونەوەرەكێ كاركەرە(شولكەرە) ؟ ئەرێ كاركرنێ چ پەیوەندی ب دیتن یان(تێروانینا) مروڤیڤە ھەیە ژبو مروڤی بخو ھەروەسا دونیایێ؟ ئەرێ مروڤان ئێك دیتن و ھەلسەنگاندن  ژبو كاركرنێ ھەیە یان ژی دسەردەمێن جیاوازدا  دیتن و ھەلسەنگاندنێن جیاواز ھەبوینە؟

بەرسڤا ڤان پرسیارا  د دونیا مودرێندا، واتا جیھانا مودرێن ب تمامی یا جیاوازە دگەل بەرسڤا جیھانا كلاسیكی یان جیھانا كەڤن.

دجیھانا ئەڤرودا كاركرن بەشەكێ گرنگ و بنەرەتێ شوناس و ناسناما تاكە كەسی یە، ھەروەسا شوناسا دەستەجەمعیا كومەلگەھایە .

مروڤ گەر كار نەكەت وەكی كێماسیەكێ د مروڤ بونا ویدا دھێتە دیتن و ھەلسەنگاندن، ھەر وەسا ئەو كومەلگەھێ حەزلسەر كاركرنێ نەبیت و خو ماندی نەكەت، دھێتە ھژمارتن كومەلگەھەكێ نەساخ یان نەخوش، دڤی سەردەمیدا مروڤێ نمونەیی مروڤێ شولكەرە و كومەلگەھێ نمونەیی ئەو كومەلگەھە یێ كو دەلیڤێن كاری بو ھەمی ئەندامێن خو رێك دئێخیت و لبەر دەست دكەت، ئانكو دبیتە ئەگەرێ وێ یەكێ ھەر تاكەكی كارێ خو ھەبیت و لسەر حسابا كەسەكێ دیتر نەژیت، ئانكو كومەلگەھێ مودرێن كومەلگەھێ چێكرنا مروڤێ كاركەرە، مروڤ و كاركرنێ باش پێكڤە گرێ ددەت، و ئەو كەسێ كار نەكەت وەكی مشەخورەكی دھێتە دیتن و ژ ئالیێ ئەخلاقی و دەرونیڤە كەسەكێ نەخوش و نە تمامە، ئەڤ جورە كومەلگەھە كاركرنێ وەك بنەمایێ پێشكەفتن و دینەمویێ شارستانیەتێ دیاردكەت، زوربەیا وان چەمكێن كو وەك ھێمانە بو ڤی سەردەمی، چەمكێ "پێشكەفتن" و" گەشەكرن"و"نیبوون"و....ھتد، ھەمی دبنە ھێما بو جورەكێ مروڤان كو چالاكانە و بێ ماندیبوون لسەر دونیایێ و كومەلگەھا خو كاردكەن، ھێمایەكن بو جورە مروڤەكی كو برێیا كاركرنێ مێژوویا خۆ و مێژوویا سەردەمێ خو بەرھەم دینن.

د فكرا (ھزرا) مودرێندا، كو فكرەكە شان بشانێ دونیا مودرێندا دروست بویە، كاركرن بتنێ چالاكیەك نینە مروڤ نەچاربیت بكەت و كاركرن مینا نەچاریەكا كومەلایەتی یان سروشتی  ژبوو خو گونجاندنێ وبەردەوامیدان ب ژیانێ  نا ھێتە وێنە كرن، بەلكو ئامرازەكە بو ب دەست ڤە ئینانا ئارەزو و پێدڤی و ھیڤیێن مروڤی، د ڤێرێ دا باس ل سەر وێ چەندچ دھێتەكرن كو مروڤ برێیا كاركرنێ ناخێ خو د نیاسیت و نوی دكەتە ڤە ، واتە ھەم خو بەرھەمدئینیت و ھەم خو بەختەوەردكەت ئانكو كاركرن دبیتە سەدەمێ دروستكرنا مروڤێ خودان شوناس و بەختەوەر.

ئەڤ جورە ھزركرنە لدەڤ ژمارەكا زورا كومەلناس و فەیلەسوفێن جیھانا مودرێن ئامادەیە ، بو نموونە ل دەف ماركسی و زوربەیا ھزرمەندێن سەدێ نوزدێ مروڤ د جەوھەرێ خودا بونەوەرەكێ كاركەرە ،ئانكو بتنێ ژ بو وێ چەندێ كار ناكەت دا كو بشێت پێدڤیێن ژیانا خو دابین بكەت بەلكو كاردكەت داكو مانایەكێ بدەتە ژیان و جھێ خو دناڤ پێكھاتەیێ كومەلایەتی دا ، رەخنا ماركسی د جیھانا مەدرێن دا رەخنە نینە ل سەر چەوانیا لێكدانا ڤێ دونیایێ بو مەسەلەیێن كاركرنێ بەلكو رەخنەیە ل نەیەكسانیا دابەشكرنا بەرھەمێن كاركرنێ ئانكو ماركس رەخنێ ل چەوانیا كاركرنێ ناگریت لێ رەخنێ ل دابەشكرنا دەستكەفتێن وێ كاركرنێ دگریت، ھەروەسان ماكس ڤێبەر پێنگاڤەكێ زێدەتر ژ ماركسی د ھاڤێت و باس  ل سیستەمێ سەرمایەداریێ دكەت كو سیستەمێ بالا دەستچ جیھانا مودرێنە و ب  روحیەتا كاركرنێ ڤە گرێ ددەت ، لدەف ڤێبەری ئەو تشتێ دونیا مودرێن دروست دكەت و د پارێزیت پێشكەفتنا تەكنولوجیایێ و ھێزا كومەلایەتی نینە بەلكو ئەو روحیەت و ئەخلاقێ كاركرنا بەردەوامە، كەواتە ماركس و ڤێبەر ل سەر وێ چەندێ د ھەڤڕانە كو كاركرن جیھانا مودرێن ب شێوەیەكێ تمام رێك دئێخیت، جودا كرنا جھێ ژیانێ ژ جھێ كاركرنێ و جوداكرنا دەمێ كاری و دەمێ بێھنڤەدانێ د كاری دا و جوداكرنا روژێن كاری و روژێن بێھنڤەدانێ د حەفتیێ دا ، ئەڤە ھەمی ئەو پیڤەرن یێن كومەلگەھێ ھەڤچەرخ ژ كومەلگەھێ تەقلیدی جودا دكەن.

د جیھانا كلاسیك دا و بەری ھەبوونا مودرێنیەتێ كاركرنێ وێنەكێ دی یێ جیاواز ھەبویە ، د كومەلگەھێ كلاسیك دا كو فكرا دینی یا بالادەست بوو ، دین چارچوڤێ سەرەكی یێ ھزركرن و شوناس و دیتنا مروڤان بوو ژ بو خو و دونیایێ ، كاركرن وەك دیاردەیەكا نێگەتیڤ وێنەكریە و ھاتیە نرخاندن ، د چیروكێن ھەرسێ ئاینان" ئیسلام، مەسیحی، جوھی"یان دا مروڤ ل دەست پێكێ د بەھەشتێ دا ژیایە ، بەھەشت ژی جھێ ھەر تشتی بوو لێ جھێ كاركرنێ نەبوو ، دڤێ بەھەشتێ دا مروڤ بێ كو خو ماندی بكەت ھەمی حەز و ئارەزویێن وی جێ ب جێ بوینە ، ئادەم و حەوا د چیروكێن ئاینی دا وەك دەست پێكا ھەبونا مروڤاتیێ و وەك دایك و باب بو ھەمی مروڤاتیێ دھێنە ھژمارتن ، ژیانەكا پڕی تام و لەزەت و بێماندی بوون بریە سەر ، براستی بەھەشتا د ناڤ ئاینێن ئاسمانی دا جھەكێ تایبەتە كو كاركرن تێدا نینە ، ئانكو ھزرا كاركرنێ و ھزرا بەھەشتێ ب تمامی دژی ئێكن و كومڤەكرنا وان تشتەكێ مەحالە ، مروڤێ بەھەشتێ مروڤەكێ كاركەر نینە بەلكو مروڤەكێ بێھن ڤەدایە و خودان تام و لەزەتەكا ئەبەدی یە ، د خەیالا ئاینی دا بەھەشت ل سەر شێوێ كومەلگەھەكێ ھاتیە دروستكرن كو تێدا مروڤ بێ كو نەچار بیت كار بكەت و ماندی ببیت ھەمی حەز و ئارەزویێن وی بدەست ڤە دھێن ، ئەڤەژی وێ چەندێ رادگەھینیت كو مروڤ د خەیالا ئاینی دا مروڤەكێ كاركەر نینە و بونەوەرەك نینە كو حەزا كاركرنێ ھەبیت.

ئەگەر مروڤی حەزا كاركرنێ ھەبایە ل وی دەمی دا بەھەشت یا پڕ بیت ژ كارگەھێن كاركرن و ماندیبوونێ ، براستی خودێ ب خوژی د خەیالا ئاینی دا كاركەر نینە ، ل دویڤ قورئانا پیروز خودێ بو دروست كرنا مروڤی و ژیانێ و گەردونی و ھەمی تشتێن دناڤ دا ، ئەو چەندە بەس بوو بێژیتە وان"ببن" داكو بھێنە ھەبوونێ و دروست ببن ،ل دویڤ  ئەڤێ دوخا سروشتی یا كو خەیالا ئاینی بو خودێ و مروڤان وێنە دكەت ، كار نە بتنێ سەرچاوێ  بەختەوەری و شوناس و ب دەستڤەئینانا ناخێ خو نینە بەلكو سزایەكە ، سزایەكێ گران ژی، و براستی د خەیەلا ئاینی دا كاركرن نەفرەتەكە ل مروڤی ھاتیە كرن و سزایەكە ب گوھ نەدانا خودێ دروست بوویە ، مروڤ ژ بەر كو نەگوھداریا خودێ كریە(ژبەر وی فێقیێ خواری كو خودێ لێ قەدەغەكربوو )كارەكێ وەسا كر كو خودچ ژێ تورەببیت و ژ بەھەشتێ دەربێخیت و بھاڤێژیتە سەر ئەردی، ئانكو كاركرن سزایەكە و پەیوەندی ب نەفی بوونا مروڤی ڤە ھەیە ژ بەھەشتێ، و دگەل ھاتنا مروڤی بو سەر دونیایێ قوناخێن كاركرن و ماندیبوونێ دەست پێكریە،ئانكو كاركرن سزایەكە  و دەرفەتێ نادەت جارەكا دی مروڤ بزڤریتە ڤە  مروڤەكێ بێ كار، و  مروڤێ لسەر ئەردی گوھداریا خودێ و نینەرێن وی بكەت ،مزگینیا بێ كاریەكا ئەبەدی دێ ل بھەشتێ وەرگریت، ئانكو لدویڤ خەیالا ئایینی كا چەوا مروڤی كاركرن وەك سزایەكی وەرگرتیە ھەروەسا دێ بێ كاریێ وەك پاداشت وەرگریت، و ئەڤا مروڤ د كومەلگەھێن مودرێن دا ئەنجام ددەت شكاندنا ئەوێ دیتنا ئایینیە  ب رێكا دانا مانایەكا ئێكجار پوزەتیڤ بو كاركرنێ.

نڤیسین/ مەریوان وریا قانع

ڤەگوھاستن /ئەیمەن ئەكرەم